“อนาคตศึกษา (Futures Studies)” เป็นวิชาว่าด้วยการทำนายสิ่งที่จะเกิดขึ้นต่อไปในอนาคตโดยอาศัยข้อมูลจากสิ่งต่างๆ ที่ดำรงอยู่ในปัจจุบัน จากหลากหลายสาขาวิชาทั้งทางสายวิทยาศาสตร์และสายสังคมศาสตร์ ซึ่งเมื่อช่วงกลางสัปดาห์ที่ผ่านมาสถาบันนโยบายสาธารณะและการพัฒนา (IPPD)ร่วมกับ สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ได้จัดเสวนาออนไลน์หัวข้อ“ก้าวนำความเปลี่ยนแปลงของโลกด้วยอนาคตศึกษา”เพื่อสื่อสารข้อมูล องค์ความรู้ด้านศาสตร์ของการศึกษาและล่วงรู้อนาคตภายใต้แนวคิดทฤษฎีต่างๆ
การเสวนานี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการวิจัย “ปริทัศน์สถานภาพความรู้ด้านอนาคตศึกษา” โดย รศ.ดร.ชนาธิป ผาริโน ผู้อำนวยการภารกิจอนาคตเชิงยุทธศาสตร์และริเริ่มงานวิจัยและนวัตกรรมสำคัญ สกสว. กล่าวว่า อนาคตศึกษาเป็นหัวข้อที่ค่อนข้างใหม่สำหรับประเทศไทย งานวิจัยนี้เป็นส่วนสำคัญในการประมวลและจัดการองค์ความรู้ด้านอนาคตศึกษาอย่างเป็นระบบ และเป็นส่วนสำคัญที่จะใช้สนับสนุนการพัฒนาเครื่องมือและกระบวนการศึกษาการจัดการวางแผนอนาคตในมิติต่างๆ ซึ่งเป็นประโยชน์ในการพัฒนาคน
ตลอดจนสามารถนำไปใช้สนับสนุนการวางแผนยุทธศาสตร์และนโยบายสาธารณะในอนาคตต่อไป งานวิจัยชิ้นนี้จะช่วยเพิ่มความสามารถของ “ทุนมนุษย์ (Human Capital)” เนื่องจากจะมีเครื่องมือในการเรียนรู้อนาคตเพื่อมาออกแบบการทำงานในปัจจุบันได้ เหมือนอย่างที่ประเทศชั้นนำอย่างสิงคโปร์ ฟินแลนด์ ซึ่งใช้เครื่องมือนี้ออกแบบการเพิ่มความสามารถในการแข่งขันของประเทศ
ขณะที่ รศ.ดร.อภิวัฒน์ รัตนวราหะ นักวิจัยจากคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในฐานะหัวหน้าโครงการวิจัยดังกล่าว ระบุว่า “การเปลี่ยนแปลงในโลกปัจจุบันบ่อยครั้งเกิดขึ้นในลักษณะที่ไม่คาดคิด บางเหตุการณ์แม้เริ่มต้นในวงแคบ แต่ภายในเวลาเพียงชั่วพริบตา กลับปะทุกลายเป็นวิกฤตการณ์รุนแรงระดับโลก” ที่ส่งผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม การเมืองและชีวิตผู้คนจำนวนมาก ดังตัวอย่างที่ชัดเจนขณะนี้คือ “โรคระบาดจากไวรัสโควิด-19” การเตรียมพร้อมเพื่อรับมือกับสิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคตจึงยิ่งสำคัญมากขึ้น
ทั้งสำหรับการตัดสินใจระดับบุคคล ครัวเรือน ไปจนถึงองค์กรและสังคมโดยรวม ไม่ว่าจะเป็นระดับท้องถิ่น ประเทศ หรือระดับโลกโครงการวิจัยปริทัศน์สถานภาพความรู้ด้านอนาคตศึกษา เป็นงานวิจัยที่ถือเป็นการทบทวนวรรณกรรมศาสตร์แห่งอนาคตในหลายมิติของการเรียนรู้ออกมา เพื่อให้ได้เข้าใจว่าบทเรียนจากประวัติศาสตร์ รวมถึงความสำเร็จของประเทศที่มีการพัฒนาอย่างก้าวกระโดด มีการออกแบบการทำงานอย่างไร เราควรทำความเข้าใจการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น
“การสร้างองค์ความรู้และเครื่องมือในการทำความเข้าใจและจัดการกับอนาคต จึงจำเป็นสำหรับทุกคนที่ต้องการวางแผนรับมือกับการเปลี่ยนแปลงที่ผ่านมางานวิจัยและงานเขียนในวงการอนาคตศึกษาได้พัฒนามาระยะหนึ่งในระดับโลก สำหรับในไทย การวิเคราะห์แนวโน้มเพื่อพยากรณ์การเปลี่ยนแปลงสำหรับการวางแผนนโยบายสาธารณะและยุทธศาสตร์ทางธุรกิจก็มีมาได้ระยะหนึ่ง หนังสือและตำราเกี่ยวกับอนาคตศึกษาและอนาคตศาสตร์พอมีอยู่บ้าง แต่ในภาพรวม การศึกษาอนาคตอย่างเป็นระบบและต่อเนื่องยังมีไม่มากนัก” รศ.ดร.อภิวัฒน์ กล่าว
ด้าน ศ.ดร.มิ่งสรรพ์ ขาวสอาด ประธานมูลนิธิสถาบันศึกษานโยบายสาธารณะ (PPSI) กล่าวว่า จากการได้ร่วมเป็นส่วนหนึ่งของการทำงานวิจัย “คนไทย 4.0”ซึ่งคือการคาดการณ์หรือวางแผนอนาคต การออกแบบนวัตกรรมทางสังคม การใช้ฐานข้อมูล (Big Data) มองว่า แผนหรือนโยบายระดับองค์กรของรัฐ หรือประเทศที่ผ่านมาถูกออกแบบโดยความคิดเห็นของคนส่วนน้อย ไม่อยู่บนพื้นฐานของข้อมูล หากปรับการทำงานด้านแผนและนโยบายให้เน้นการใช้ข้อมูลมากขึ้นก็จะได้แผนและแนวทางในการพัฒนาประเทศที่แม่นยำ ครอบคลุม และมีศักยภาพมากขึ้น
นอกจากนี้ยังมี นพ.สรภพ เกียรติพงษ์สารผู้อำนวยการสถาบันนโยบายสาธารณะและการพัฒนา (IPPD) ได้ร่วมแลกเปลี่ยนทัศนะและประสบการณ์ว่า เมื่อครั้งที่ได้ไปนั่งวงเสวนาการทำงานในมุมมองด้านอนาคต ก็ได้รับความรู้ บทเรียน การออกแบบอนาคตจากหลากหลายประเทศที่น่าสนใจ อาทิ สิงคโปร์ ฟินแลนด์ แคนาดา ฯลฯ ซึ่งแต่ละประเทศล้วนมีการออกแบบแผนนโยบายต่างๆ เพื่ออนาคตที่ดีที่แตกต่างกันในเป้าหมายที่ต่างกัน
“กุญแจสำคัญของประเทศเหล่านี้คือเขาทำให้ผู้กำหนดหรือออกแบบนโยบายเล็งเห็นถึงปัญหาที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในอนาคตได้ ประเทศต้องมีแผนเตรียมการไว้เนิ่นๆ แม้วิกฤติหรือสิ่งนั้นยังไม่เกิดในอนาคตอันใกล้สำหรับการออกแบบอนาคตของประเทศไทย ไม่ได้หมายความว่าเราต้องเอาประเทศใดประเทศหนึ่งเป็นต้นแบบ แต่ถ้ามีกลไกหรือมีองค์กรทำงานที่ออกแบบงานด้านการคาดการณ์อนาคต (Foresight) ไว้ จะเป็นกลไกสำคัญในการพัฒนาประเทศให้ขับเคลื่อนไปข้างหน้าและพร้อมรับความเสี่ยงในวิกฤติที่มีแนวโน้มจะเกิดขึ้นได้”นพ.สรภพ กล่าว
อนึ่ง คณะนักวิจัย ได้จัดทำหนังสือ “อนาคตศึกษา”เพื่อเผยแพร่องค์ความรู้และข้อมูลถึงศาสตร์ด้านอนาคตซึ่งผู้สนใจสามารถดาวน์โหลดได้ที่เว็บไซต์ https://ift.tt/37HPbez
"ต่างๆ" - Google News
June 20, 2020 at 02:00AM
https://ift.tt/2YPeXcN
คอลัมน์การเมือง - 'อนาคตศึกษา' วิชาวางแผนที่ทุกคนควรรู้ - หนังสือพิมพ์แนวหน้า
"ต่างๆ" - Google News
https://ift.tt/36O1zJu
Home To Blog
No comments:
Post a Comment